Uitreiking van de Buitengewone Karelsprijs aan Zijne Heiligheid Paus Johannes Paulus II:
(1) Europa is een gemeenschap van waarden geworden door zijn gemeenschappelijke geschiedenis, breed gedeelde ervaringen en, tenslotte, een gemeenschappelijke levenscultuur. De geest van de oudheid, de invloed van verschillende religieuze denominaties, maar bovenal de overtuigingen en kracht van het christendom hebben een fundament gelegd waarop vrijheid, respect en tolerantie, gelijkheid en solidariteit zich hebben kunnen ontwikkelen.
(2) Het ontwerp van een politieke, economische en ook sociale Europese Unie is alleen mogelijk geworden door deze verworvenheden en de gemeenschappelijke identiteit die door de eeuwen heen is gegroeid.
(3) Europa erkent vandaag de dag de uitdaging om zijn beste spirituele tradities en waarden aan de wereld aan te bieden en een creatieve bijdrage te leveren aan de nieuwe wereldorde.
(4) De Raad van Beheer van de Vereniging voor de toekenning van de Internationale Karelsprijs van Aken is vereerd de buitengewone Karelsprijs op unieke en uitzonderlijke wijze te kunnen toekennen aan Zijne Heiligheid paus Johannes Paulus II.
(5) Paus Johannes Paulus II is voor mensen overal ter wereld een uitmuntend en voorbeeldig rolmodel van Europese waarden, in het bijzonder respect voor menselijke waardigheid en vrijheid, gelijkheid, solidariteit en menselijkheid. Hij vertegenwoordigt als geen ander de onschendbaarheid van de mensenrechten en de vrede.
(6) Zijn ontmoetingen en gesprekken tonen aan dat volkeren, religies en culturen in harmonie kunnen samenleven zonder dat een persoon of een staat de waarheid zoals zij die in vrijheid erkennen, hoeft te verloochenen.
Zijn respect voor het leven leert ons respect te hebben voor de schepping en vooral voor de kroon daarop, de mens.
(7) De levenshouding van paus Johannes Paulus II getuigt van het feit dat de waarden en tradities waarvoor in Europa gestreden is, een beslissende rol kunnen spelen bij de opbouw van een nieuwe politieke wereldorde en dat Europa ook in die zin invloed moet uitoefenen. Door zijn voorbeeld roept de Heilige Vader ons Europeanen op om deze waarden te vertegenwoordigen, bovenal de boodschap van vrede in de wereld.
(8) De persoon en het levenswerk van paus Johannes Paulus II staan model voor het Europese integratieproces. Het fundament van waarden dat hij belichaamde stelt mensen in de Europese Gemeenschap in staat zichzelf als Europeanen te vinden op deze gemeenschappelijke basis. In zijn “Levensprogramma voor heel Europa” wijst hij erop dat de Europese Unie alleen een effectieve entiteit kan zijn als zij niet alleen economische en politieke waarden bevordert, maar bovenal spirituele en culturele waarden.
(9) Voor hem is cultuur het gemeenschappelijke erfgoed van ethische waarden en religieuze ervaringen. Voor hem betekent cultuur ook de rijkdom van het leven, de uitwisseling van intellectuele tradities en prestaties en wederzijdse creatieve bevruchting. Hij beval staten en regeringen aan om elk hun eigen nationale en regionale bijdragen te leveren aan de concretisering van de unieke Europese cultuur, terwijl tegelijkertijd het respect voor diversiteit behouden blijft. In een toespraak in Santiago de Compostela in 1982 riep de Heilige Vader Europa op: “Vind jezelf terug. Wees jezelf. Ontdek je oorsprong. Revitaliseer je wortels... Jullie kunnen een baken van cultuur en een drijvende kracht voor vooruitgang in de wereld blijven.”
(10) Paus Johannes Paulus II bevorderde de interreligieuze dialoog en verbeterde daarmee ook het samenleven van mensen in een veranderend Europa. Hij leerde ons dat een multiculturele samenleving het niet kan stellen zonder gemeenschappelijke constanten, zonder referentiepunten en waarden. Als we dit ontkennen, ontkennen we de identiteit van Europa en geven we onze culturen een profaniteit die niet meer creatief is. Zijne Heiligheid is een toegewijd en overtuigend pleitbezorger van het overwinnen van antisemitisme.
(11) Door zijn houding en zijn politiek gezinde gedrag heeft de paus de val van het IJzeren Gordijn bevorderd en zo geholpen het uitbreidings- en integratieproces van heel Europa te stimuleren. Vanaf het moment van zijn verkiezing was zijn werk van groot belang voor de mensen in Midden- en Oost-Europa. Lang voor de val van de ideologische grens riep hij hen herhaaldelijk op om hun eigen toekomst democratisch vorm te geven; hij herinnerde hen aan vrijheid en menselijkheid en nam zo stelling tegen geweld en onderdrukking. Hij gaf mensen moed en vertrouwen voor het bevrijdingsproces, inclusief het gevoel bij Europa te horen. Tegelijkertijd overtuigde hij, door te pleiten voor de ontwikkeling van vrijheid en democratie, de andere Europeanen ervan dat Europeanen ook achter het IJzeren Gordijn leefden, dat de Europese cultuur gecultiveerd werd en dat er een Europees bewustzijn bestond, en dat daarom de kunstmatige grenzen tussen Oost- en West-Europa als scheiding van het continent overwonnen moesten worden.
(12) De betrokkenheid van de Heilige Stoel bij de Conferentie over Veiligheid en Samenwerking in Europa bood politieke steun voor deze doelstelling en hielp uiteindelijk om een einde te maken aan de Koude Oorlog.
(13) In 1985 riep de paus in een historische toespraak in Brussel op om vrede te bouwen op een fundament van duurzaam begrip en om de voorwaarden voor gezamenlijke Europese besprekingen te herstellen.
(14) Zijne Heiligheid paus Johannes Paulus II heeft een grote bijdrage geleverd aan de beëindiging van de communistische regimes in Europa en aan de integratie zonder bloedvergieten van de betrokken volkeren.
(15) Door zijn reizen en zijn niet aflatende inspanningen om mensen van verschillende afkomst, mening en geloof samen te brengen, de dialoog te bevorderen en het zoeken naar een gemeenschappelijke basis te verdiepen, heeft paus Johannes Paulus II de burgers aangemoedigd in het gevoel dat Europa niet bang moest zijn om zich open te stellen, maar dat openstelling een uitdrukking was van zijn kracht en dat er geen alternatief was voor gemeenschappelijkheid en begrip tussen de volkeren.
(16) In het huidige debat over de ontwerpgrondwet van de Europese Conventie moet het standpunt van de paus met respect worden behandeld. Johannes Paulus II eist dat de grondwet ook de bijdrage van het christelijk erfgoed in Europa erkent. Hij roept de politieke besluitvormers op om uiteindelijk gebruik te maken van deze historische ervaring om de Europese identiteit te herstellen en om de verwijzing naar God in de grondwetstekst op te nemen.
Paus Johannes Paulus II heeft de Europese Unie opgeroepen om een gestructureerde dialoog aan te gaan met geloofsgemeenschappen, gekenmerkt door respect voor hun vrijheid, hun rechten en hun specifieke identiteit (cf. Post-Synodale Apostolische Exhortatie Ecclesia in Europa, 114).
(17) De paus spoort Europa ook herhaaldelijk aan om het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie ten uitvoer te leggen en zo de Europese Economische Ruimte de noodzakelijke “geestelijke verankering” te geven.
(18) Paus Johannes Paulus II fungeert als een buitengewoon stimulerend en constructief, intellectueel en spiritueel centrum in het Europese integratieproces.
(19) De Raad van Bestuur van de Vereniging voor de toekenning van de Internationale Karelsprijs van Aken erkent zijn werk als een opmerkelijke en voorbeeldige bijdrage aan de eenheid van Europa en aan de rol van Europa in de wereld.
