Emmanuel Macron

I.
In 2018 eert het Genootschap voor de toekenning van de Internationale Karelsprijs van Aken de president van de Franse Republiek, Emmanuel Macron, voor zijn visie op een nieuw Europa en de heroprichting van het Europese project, op een nieuwe Europese soevereiniteit en een nauwe, geherstructureerde samenwerking tussen volkeren en naties. Zijn passie en Europees engagement, zijn pleidooi voor cohesie en eenheid en zijn vastberaden strijd tegen elke vorm van nationalisme en isolationisme zijn voorbeeldig, baanbrekend en in positieve zin aanstekelijk om de Europese crisis te boven te komen. Met Emmanuel Macron eert de Charlemagne Prize Society een moedige pionier voor de vernieuwing van de Europese droom.
Tegelijkertijd associeert de Charlemagne Prize Society de eer met de hoop en wens van vele Europese burgers dat de voorstellen van de winnaar van de Karel de Grote Prijs 2018 zijn Europese partners zullen inspireren en zullen bijdragen aan een duurzame vernieuwing van het Europese project.
Aan het einde van een beladen Europees verkiezingsjaar, dat grotendeels werd gekenmerkt door de confrontatie met populisten, radicalen en nationalisten, springt één datum eruit: 7 mei 2017. De verkiezing van Emmanuel Macron tot president van de Franse Republiek heeft opnieuw op indrukwekkende wijze aangetoond dat Europa kan inspireren.
Als weinig anderen heeft Macron de Europese gedachte centraal gesteld in zijn politieke engagement; als weinig anderen heeft hij op agressieve wijze de confrontatie gezocht met degenen die het project waaraan ons continent de langste periode van vrede in zijn geschiedenis te danken heeft, in gevaar willen brengen; en als weinig anderen heeft hij ambitieuze voorstellen gedaan voor de verdere ontwikkeling van de EU, voor “de heroprichting van een soeverein, verenigd en democratisch Europa” - omdat, zo is zijn overtuiging, “we opnieuw ontvankelijk moeten zijn voor het willen maken van grootse geschiedenis”.

Macron is niet geïnteresseerd in institutionele kleinigheden, hij is meer bezig met de essentiële fundamentele kwesties, het grote Europese verhaal waarmee hij mensen weer wil winnen voor het eenwordingswerk: “Het probleem is dat debatten over Europa discussies zijn geworden tussen experts en juristen. Toch is Europa in de eerste plaats opgezet als een politiek project! De EU is niet opgericht door deskundigen of diplomaten. Ze is opgericht door mensen die lering hebben getrokken uit het drama van onze gemeenschappelijke geschiedenis. Ik stel een nieuw begin voor, waarbij we niet eeuwenlang discussiëren over welke instrumenten nodig zijn, maar ons richten op het doel. Wat willen we? Hoe moet ons Europa eruitzien? Ik wil de Europese droom nieuw leven inblazen, ik wil de ambities weer aanwakkeren. (Der Spiegel 42/17)”
Macron bevestigt zijn vaste overtuiging “dat het moderne politieke leven het gevoel voor het symbolische moet herontdekken”. Zo openbaart zich de tot nu toe unieke scène van de nieuw gekozen Franse president, die niet op de Marseillaise, maar op de klanken van het Europese volkslied door de binnenplaats van het Louvre loopt om zijn aanhangers toe te spreken en de stevige verankering van Frankrijk in de Europese Unie te benadrukken.
II.
Emmanuel Macron werd op 21 december 1977 geboren in Amiens, waar hij opgroeide en het jezuïetenlyceum La Providence bezocht. Later ging hij naar het Lycée Henri IV in Parijs, waar hij afstudeerde met een baccalauréat. Daarna studeerde hij filosofie aan de Universiteit van Parijs-Nanterre en politieke wetenschappen aan het Instituut voor Politieke Studies (“Sciences-Po”). Van 1999 tot 2001 werkte hij als assistent van de bekende filosoof Paul Ricœur. Tussen 2002 en 2004 studeerde hij af aan de elite-universiteit ENA in Straatsburg voordat hij bij de financiële staatsinspectie ging werken.

In 2008 trad hij in dienst bij de private bank Rothschild & Cie. als investeringsbankier, waar hij twee jaar later partner werd. Na de verkiezingsoverwinning van François Hollande trad Macron (die de Socialistische Partij al na een kort lidmaatschap verliet) in mei 2012 toe tot de adviserende staf van Hollande op het Elysée-paleis en werd hij adjunct-secretaris-generaal van de presidentiële administratie. In augustus 2014 werd Macron benoemd tot minister van Economie, Industrie en Digitale Economie.

Nadat hij in april 2016 in Amiens de beweging “En marche!” had uitgeroepen, waarmee hij brede lagen van de bevolking wil aanspreken, vastgeroeste politieke structuren wil doorbreken en de links-rechts kloof wil overbruggen, legde hij eind augustus 2016 zijn ministerspost neer en kondigde hij half november van datzelfde jaar aan dat hij zich kandidaat zou stellen voor het presidentschap als onafhankelijke kandidaat.

“Je kunt verkiezingen winnen als je een idee van Europa hebt en dat idee verdedigt,” verklaarde Macron strijdlustig meteen aan het begin van zijn campagne. En trouw aan zijn overtuiging dat het de Frans-Duitse relatie is die voor het “Europese momentum” moet zorgen, promootte hij in januari 2017 - zoals vele grote Europeanen voor hem - zijn ideeën voor een vernieuwing van Europa aan de Berlijnse Humboldt Universiteit.

“Het garanderen van externe veiligheid [...] is een voorwaarde en de diepste kern van elke soevereiniteit van staten. Dit geldt daarom voor de EU als een gemeenschap van staten, in die zin dat ze hun soevereiniteit alleen kunnen handhaven door de gemeenschap,” citeerde hij in Berlijn uit het Schäuble/Lamers document uit 1994, waarmee hij zijn kernconcept in beslag nam.
In veel toespraken en bijdragen zou hij soevereiniteit verder specificeren en centraal stellen. Macron is ervan overtuigd dat soevereiniteit in de wereld van vandaag niet kan worden gewaarborgd door de natiestaat, maar alleen door de Europese Unie.

Macron maakt van de campagne voor de Franse presidentsverkiezingen een referendum voor Europa.

“Als je een schuchtere Europeaan bent, ben je al een verslagen Europeaan,” zegt hij, en hij gaat de strijd aan met de tegenstanders van Europa; en terwijl sommigen klagen over het feit dat de politieke standpunten in de Europese democratieën steeds meer op elkaar gaan lijken en dat kiezers geen duidelijke alternatieven hebben, staan in de run-off voor het Franse staatshoofd twee kandidaten tegenover elkaar die in hun fundamentele overtuigingen en verkiezingsprogramma's lijnrecht tegenover elkaar staan.

Macron voert campagne voor onder andere een Europa dat dichter bij de burgers staat, een gemeenschappelijk economisch beleid en een EU-minister van Financiën, de versterking van de euro en een Europees investeringsprogramma. Met zijn pro-Europese houding verzet hij zich tegen de renationalisatie van zijn land en daarmee ook tegen de nationalistische en populistische tendensen in de rest van Europa.

Niet alleen in Frankrijk, maar ook in grote delen van de EU is er sprake van noodlottige verkiezingen - die Emmanuel Macron op 7 mei 2017 met een overweldigende meerderheid won. Met meer dan 66 procent van de stemmen werd de 39-jarige verkozen tot de achtste (en jongste) president van de Franse Republiek.

III.
De dag na zijn ambtsaanvaarding brengt zijn eerste buitenlandse bezoek hem naar Duitsland, waar hij met de Duitse bondskanselier afspreekt om de Frans-Duitse samenwerking op zowel bilateraal als pan-Europees niveau te intensiveren. Het hechte partnerschap, dat voor Macron niet alleen een noodzakelijke voorwaarde is voor het succes van Europa, maar “zelfs een arbeidsethos”, blijkt al tijdens de gezamenlijk voorbereide Europese Raad van 23 juni 2017, waarvan de Duitse bondskanselier en de Franse president de resultaten in een gezamenlijke afsluitende persconferentie hebben geëvalueerd. Met belangrijke resultaten op het gebied van klimaatbescherming, terrorismebestrijding en een gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid is de top een teken van energie, maar vooral van nieuwe dynamiek en vertrouwen.

Terwijl Macron de hoofdlijnen van zijn gedachten over de toekomst van de EU al had geschetst tijdens de Franse verkiezingscampagne en in zijn Humboldt-toespraak, nam hij twee dagen na de Duitse parlementsverkiezingen op 26 september 2017 het “Initiatief voor Europa” aan de Sorbonne in Parijs. Te lang, bekritiseerde hij, “waren we er zeker van dat het verleden ons nooit zou inhalen, [...] we dachten dat we ons konden nestelen in inertie, in gewoonte, dat we dit doel, deze hoop die Europa geacht werd te dragen, uit het oog konden verliezen, omdat het een vanzelfsprekendheid was geworden, waarvan we de draad waren kwijtgeraakt”. De Europeanen hebben te lang toegestaan dat Brussel werd afgeschilderd als een machteloze bureaucratie. “We vergeten dat we Brussel zijn, altijd! We hebben niets meer voorgesteld, we wilden niets meer.” Maar “ik laat niets over aan degenen die haat, verdeeldheid of nationale verkokering beloven. Ik laat geen enkel voorstel aan hen over. Het is aan Europa om voorstellen te doen. Het is aan ons om ze uit te voeren, nu en onmiddellijk.”

Wat volgt is een uitgebreid, soms zeer specifiek en bovenal gepassioneerd pleidooi voor de “heroprichting van een soeverein, verenigd en democratisch Europa”. Geen enkele staat kan de uitdagingen van een geglobaliseerde wereld in zijn eentje succesvol aangaan. Voor Macron ligt de sleutel tot soevereiniteit eerder in Europese samenwerking, in een Europa
- dat veiligheid in al zijn dimensies garandeert, op het gebied van defensie, terrorismebestrijding en civiele bescherming,
- dat de uitdaging van migratie aangaat - met gemeenschappelijke grensbeveiliging en een gemeenschappelijke asielautoriteit en een integratieprogramma;
- dat zijn buitenlands beleid in de eerste plaats richt op het Middellandse Zeegebied en een nieuw partnerschap met Afrika,
- dat staat voor duurzame ontwikkeling in energie- en milieubeleid,
- die de digitale revolutie niet zomaar aanvaardt, maar er een leidende rol in speelt,
- en in de eurozone als het centrum van de economische macht van Europa, gestabiliseerd door nationale hervormingen, maar ook door de coördinatie van het economisch beleid en een gemeenschappelijke begroting.

Fiscale en sociale convergentie, de hervorming van de detacheringsrichtlijn, de invoering van een Europese belasting op financiële transacties, transnationale lijsten voor de Europese verkiezingen, de inkrimping van de Commissie - Macron beseft maar al te goed dat veel van zijn gedetailleerde voorstellen tot controverse zullen leiden. En hijzelf nodigt uit tot discussie, roept er zelfs toe op, niet alleen op regeringsniveau, maar onder het grote publiek: “We moeten het Europese project opnieuw opzetten door en met het volk [...] Daarom hoop ik dat als we opnieuw vooruit willen, we dat zullen doen door middel van democratische conventies, die een integraal onderdeel zijn van het opnieuw opzetten van Europa. Zodra we de eenvoudige voorwaarden voor een routekaart hebben vastgesteld, gesteund door de belangrijkste regeringen die bereid zijn om in deze richting verder te gaan, wil ik dat we volgend jaar gedurende zes maanden een breed debat organiseren in alle landen die willen deelnemen over gemeenschappelijke kwesties om de prioriteiten, zorgen en ideeën voor onze routekaart voor het Europa van morgen vast te stellen.”

Met het oog op de 55e verjaardag van het Elyseeverdrag in januari 2018 nodigt hij Duitsland uit voor een “nieuw partnerschap”, omdat “we een beslissende en concrete Frans-Duitse impuls kunnen geven aan al deze kwesties die ik heb genoemd”.

Macron is een staatsman die aanspraak maakt op Europees leiderschap.

Tijdens de EU-top in Tallinn eind september 2017 lanceerde hij een groep “Vrienden van de heroprichting van Europa”. Hij roept iedereen op om deel te nemen aan nauwere integratie. Hij is er echter ook duidelijk over dat onwillige landen de hervormingsgezinde landen niet mogen tegenhouden. In plaats daarvan moet er een routekaart en een methode worden ontwikkeld waarover de hervormingsbereidwilligen het eens kunnen worden.

Begin oktober deed hij een poging om een van de moeilijkste hoofdstukken van het Europese begrip, het vluchtelingenbeleid, gedeeltelijk onschadelijk te maken. Hij kondigde aan dat hij binnen twee jaar 10.000 vluchtelingen uit VN-kampen rond Syrië en uit Afrika in Frankrijk zou opnemen. Hij roept andere EU-landen op om zijn voorbeeld te volgen, omdat dit de enige manier is om zo goed mogelijk te voldoen aan de humanitaire verplichtingen van Europa en om degenen die echt hulp nodig hebben te selecteren en tegelijkertijd het immigratievolume onder controle te houden.

Op 10 oktober 2017 herhaalde het Franse staatshoofd zijn initiatief voor hernieuwde Europese soevereiniteit op de Goethe Universiteit in Frankfurt en benadrukte het belang van cultuur en onderwijs als “het beste cement in de EU”. Het was belangrijk om elk kind in Europa een horizon te tonen, om het onderwijs te versterken als tegengif tegen de malaise van de Europese beschaving en om de toekomstperspectieven van kinderen uit sociaal achtergestelde milieus te verbeteren, in het bijzonder om hen te beschermen tegen de beproevingen van populistische tendensen.
“We hoeven niet naar de dokter te gaan omdat we een visie hebben”, maar in plaats daarvan ”vragen we ons af wat we samen willen doen.”

President Macron wil Europa weer in de harten van de mensen verankeren.

IV.
Het zijn niet alleen de inhoudelijke voorstellen die zoveel publieke aandacht trekken, het is het vertrouwen en de strijdlustige moed, de visionaire verbeeldingskracht en vooral de passie die lange tijd ontbrak in de lidstaten, waarmee Macron het initiatief neemt voor Europa en het hervormingsdebat een nieuwe impuls geeft.

Het is dezelfde karakteristieke passie waarmee de Franse president vergaande en moeilijke hervormingen eist van zijn landgenoten - en waarmee hij voorop loopt bij degenen die klimaatbescherming op internationaal niveau willen bevorderen.

“We delen allemaal dezelfde verantwoordelijkheid: Make our planet great again.” Toen de Amerikaanse president Donald Trump aankondigde dat de Verenigde Staten zich terugtrokken uit het klimaatakkoord van Parijs, was het Macron die de reactie van de Europeanen formuleerde in een verklaring - afgelegd in vloeiend Engels - vanuit het Elysée-paleis en tegelijkertijd alle wetenschappers, ingenieurs en ondernemers die teleurgesteld waren door het besluit van Trump uitnodigde om te blijven samenwerken en hen Frankrijk aanbood als een tweede thuis.

In november 2017 werd hij specifieker op de Wereldklimaatconferentie in Bonn, waar hij doelstellingen voor Europa formuleerde en campagne voerde voor het Intergouvernementeel Panel inzake klimaatverandering (IPCC), dat bedreigd werd door de terugtrekking van de VS: “Ik zou daarom willen dat Europa de plaats van de Amerikanen inneemt en hier vandaag zegt dat Frankrijk erbij zal zijn. Ik zou willen dat zoveel mogelijk Europese landen zich bij ons aansluiten om het verlies van de Amerikaanse financiering te compenseren. Ik kan u nu al garanderen dat het IPCC vanaf 2018 geen cent tekort zal komen om te functioneren, vooruit te komen en onze beslissingen constructief te ondersteunen.”

V.
Op een moment dat ons continent voor beslissende beslissingen staat, heeft Emmanuel Macron de strijd voor Europa met passie en moedig vertrouwen opgepakt, door te laten zien dat en hoe een duidelijke inzet voor eenheid burgers kan winnen voor het vernieuwen van de Europese droom. In zijn nog korte ambtstermijn heeft Emmanuel Macron Europa opnieuw geïnspireerd en het debat over een verdergaande eenwording van ons continent een nieuwe impuls en een nieuwe dynamiek gegeven.
Met de president van de Franse Republiek eert en stimuleert de Raad van Bestuur van de Vereniging voor de toekenning van de Internationale Karelsprijs in 2018 een drager van hoop voor een nieuw hoofdstuk in het Europese succesverhaal.