Karlspreis zu Aachen
Dr. Dr. Carlo Azeglio Ciampi
Europa der Werte
Op Hemelvaartsdag, 5 mei 2005, werd de Internationale Karelsprijs van Aken uitgereikt aan de president van de Italiaanse Republiek, Z.Exc. Dr. Carlo Azeglio Ciampi, in de Kroningszaal van het stadhuis, het voormalige keizerlijk paleis, als erkenning voor zijn levenswerk voor de vooruitgang van de Europese integratie en als bemiddelaar tussen de werelden.
Uitreiking van de Internationale Karelsprijs van Aken aan de president van de Italiaanse Republiek, Dr. Carlo Azeglio Ciampi:
De Europese gedachte is ondenkbaar zonder het diepgevoelde verlangen van de mensen naar vrede. En het is even ondenkbaar zonder het besef van een gemeenschappelijk Europees spiritueel erfgoed. Het waardensysteem dat voor ons geldt, respect voor menselijke waardigheid en vrijheid, solidariteit en sociale rechtvaardigheid zijn gebaseerd op eeuwen van gedeelde culturele traditie en intellectuele geschiedenis. Het behoud van een basisset van waarden en normen die hun wortels hebben in deze traditie is essentieel voor het behoud van vrede en vrijheid, tolerantie en openheid naar de wereld in een verenigd Europa.
Om een dergelijk Europees beleid vorm te geven, zijn pragmatische en visionaire leiders nodig die de belangen van hun land onlosmakelijk verbinden met de doelen van het verenigde Europa, die een brug slaan tussen het oude en het nieuwe, wier enthousiasme voor integratie aanstekelijk werkt, die door hun gedrag een klimaat van vertrouwen en eenheid creëren en die herhaaldelijk het bewustzijn van de noodzaak van Europese eenwording op basis van gedeelde waarden bevorderen en aanscherpen.
De Raad van Bestuur van de Vereniging voor de toekenning van de Internationale Karelsprijs Aken eert in 2005 de president van de Italiaanse Republiek, dr. Carlo Ciampi, die zijn politieke werk altijd heeft gewijd aan de vooruitgang van de Europese integratie en die, in de beste traditie van de Karelsprijswinnaars Alcide de Gasperi, Antonio Segni en Emilio Colombo, als weinig anderen staat voor een Italië dat even tolerant als waardegebonden is, voor een Italië dat zowel kosmopolitisch als diep Europees is als medeoprichter en hoeksteen van de Europese Unie.
“De Europese integratie is bezig uit te groeien van een economische en monetaire unie tot een echte band van democratische solidariteit. Dit proces vereist een Europese Grondwet: het is nodig om aan te tonen dat de uiteindelijke bron van legitimiteit van de instellingen van de Europese Unie bij de burgers ligt; het is nodig omdat er geen Europese identiteit kan zijn zonder volledige gehechtheid aan waarden die de strijd tegen vreemdelingenhaat en respect voor minderheden omvatten; het is nodig om de fundamentele waarden van democratie en vrijheid te laten uitstralen over de grenzen van de Europese Unie heen, tot in de omtrek van geofysisch Europa.
We kunnen nu al de twee beslissende kernideeën van de Europese Grondwet definiëren: het eerste deel ervan zal de inhoud van het Handvest van de grondrechten tot de zijne maken; het tweede deel zal de bevoegdheids- en verantwoordelijkheidsgebieden definiëren, niet alleen voor de instellingen van de Unie, maar ook voor de institutionele subjecten (van de gemeenten tot de regio's tot de staten) die deelnemen aan het leven van de Europese gemeenschap.” (Toespraak ter gelegenheid van de uitreiking van een eredoctoraat aan de Universiteit van Leipzig op 6 juli 2000)
Met programma-uitspraken als deze plaatste Carlo Ciampi zich jaren geleden in de voorhoede van degenen die Europa niet alleen door middel van individueel beleid tot een unie wilden maken, maar in het kader van een alomvattend totaalconcept. Hij, die wordt beschouwd als een van de architecten van de Europese Centrale Bank en het Stabiliteits- en Groeipact, was er altijd van overtuigd dat Europa zich niet moest beperken tot de monetaire unie, maar dat deze monetaire unie moest worden gezien als een belangrijke bouwsteen van een supranationale grondwet. Hij gebruikte de toekenning van de Internationale Karelsprijs van Aken aan de euro in 2002 als een gelegenheid om een dringende oproep te doen om de invoering van de eenheidsmunt niet alleen te definiëren als een doel, maar ook als een startpunt voor verdere integratie-inspanningen:
“Het ligt in de logica van het proces van de opbouw van een verenigd Europa dat elke vooruitgang verdere vooruitgang vereist: of je gaat vooruit of je brengt in gevaar wat je hebt bereikt. [...] Vanaf het begin van de studies en debatten die leidden tot de creatie van de euro, was het duidelijk dat de goede werking van het nieuwe monetaire systeem een sterke coördinatie van het economisch beleid van de lidstaten zou vereisen. [...] In de nabije toekomst moet nu, zonder verder uitstel, het eengemaakte beheer van het buitenlands en defensiebeleid worden versterkt; één enkele ruimte van vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid moet worden geconsolideerd en uitgebreid binnen een nieuw verdrag. Degenen die twijfelen aan deze nieuwe vooruitgang moeten niet vergeten dat de reeds geboekte vooruitgang altijd even utopisch heeft geleken.”
Carlo Azeglio Ciampi werd op 9 december 1920 geboren als zoon van een opticien in Livorno, waar hij ook opgroeide. Van 1937 tot 1941 studeerde hij aan de “Scuola Normale” universiteit in Pisa. In deze periode reisde hij twee keer naar Duitsland om Duits te leren: een keer in Bonn in de zomer van 1939 en daarna in Leipzig in 1940/41. In mei 1941 slaagde hij voor zijn staatsexamen met een scriptie over Griekse literatuur. Medio 1941 werd hij opgeroepen voor militaire dienst. In 1946 slaagde hij voor zijn staatsexamen in de rechten met een scriptie over religieuze minderheden in Italië. Kort daarna trad hij in dienst bij de Banca d'Italia, waar hij bleef tot 1993.
Na verschillende managementfuncties te hebben bekleed, waarin hij een grote internationale reputatie verwierf als eersteklas theoreticus en onkreukbare beoefenaar, werd hij in 1978 de “tweede man” achter gouverneur Baffi van de centrale bank als directeur-generaal. In oktober 1979 werd Ciampi uiteindelijk zelf gouverneur en vervolgens vertegenwoordigde hij Italië in tal van internationale bankcommissies. In navolging van het Duitse voorbeeld en anticiperend op Europese ontwikkelingen zorgde de valutabewaker ervoor dat de centrale bank werd losgekoppeld van de Italiaanse schatkist; hij zorgde er ook voor dat de lira werd opgenomen in de groep valuta's in de fluctuatiezone van twee procent in het Europees Monetair Stelsel (EMS).
Hoewel Ciampi altijd diplomatiek terughoudend bleef in zijn uitspraken over de huidige politiek, was hij een van de meest uitgesproken critici van het oude Italiaanse partijstelsel. Het was dan ook niet verwonderlijk dat Ciampi, die geen partijlidmaatschap had maar internationaal zeer gerespecteerd werd, tijdens de radicale veranderingen in de Italiaanse staats- en partijstructuur aan het begin van de jaren negentig werd gekozen toen, na het aftreden van de regering-Amato, geen enkele vertegenwoordiger van de “veteraan” politieke garde in aanmerking kwam voor de functie van regeringsleider. Op 29 april 1993 werd Ciampi, die altijd bekwaamheid, onafhankelijkheid en discretie hoog in het vaandel droeg, beëdigd als nieuwe premier; zoals verwacht nam hij een groot aantal niet-partijgebonden deskundigen op in zijn regering.
Nadat hij de koers had uitgezet voor een opleving van de Italiaanse economie door onder andere grootschalige privatiseringsmaatregelen, greep hij een motie van wantrouwen aan om in januari 1994 af te treden en maakte hij de weg vrij voor de eerste parlementsverkiezingen onder de nieuwe kieswet. Na de overwinning van de conservatieve alliantie onder leiding van Silvio Berlusconi werd Ciampi in juli 1994 vicevoorzitter van de Bank voor Internationale Betalingen. Hij was ook voorzitter van een naar hem genoemde commissie van deskundigen, die in twee rapporten kritiek uitte op het concurrentievermogen van de Europese economie.
Op verzoek van de verrassende winnaar van de vervroegde parlementsverkiezingen in april 1996, Romano Prodi, keerde Ciampi in mei 1996 terug in de politiek en nam hij de verantwoordelijkheid over van het ministerie van Financiën en Begroting. Met een strakke koers van stabiliteit wist Ciampi het begrotingstekort, de inflatie en de schuldquote van Italië op lange termijn terug te dringen. Eind april 1998 werd het oprichtende lid van de Europese Gemeenschap officieel geaccepteerd als lid van de EURO.
Daarvoor had de beproefde financiële expert, die al een sleutelrol had gespeeld bij het opstellen van de statuten van een politiek onafhankelijke Europese Centrale Bank, samengewerkt met zijn Duitse collega Theo Waigel en de Luxemburgse regeringsleider Jean-Claude Juncker om ervoor te zorgen dat het Stabiliteits- en groeipact werd aangenomen.
Dr. Carlo Ciampi werd uiteindelijk in mei 1999 tot president van Italië gekozen, als opvolger van Oscar Luigi Scalfaro. Nadat alle grote partijen het eens waren geworden over zijn persoon, kreeg hij een overweldigende meerderheid in de eerste stemronde. Sindsdien heeft de overtuigd Europeaan zich herhaaldelijk beziggehouden met de dringende kwesties van de toekomst van de Unie en heeft hij zowel in de EU-lidstaten als bij zijn eigen Italiaanse regering krachtig campagne gevoerd voor de snelst mogelijke vooruitgang in het integratieproces:
Niets in Europa kan echter ooit nog hetzelfde zijn. De tegenstrijdigheden van ons continent kunnen niet worden overwonnen door met rechts een gemeenschappelijk buitenlands beleid uit de hoge hoed te toveren en te verhinderen dat het met links werkt. De tegenstellingen kunnen niet worden opgelost als we niet de moed hebben om te begrijpen dat systemen die uitsluitend gebaseerd zijn op het spel van allianties en nationaal egoïsme in het verleden slechts een kortstondige vrede hebben gegarandeerd, die vervolgens leidde tot gruwelijke conflicten. Overigens is het gevaar van latent nationalisme altijd aanwezig. Het overwinnen van nationale percepties, het consolideren van een systeem van gedeelde soevereiniteit en het naleven van bestaande regels zal de Unie voltooien. Een verenigd systeem van instellingen is de enige garantie dat Europa vooruit komt.”
Carlo Ciampi is al zeer geëerd voor zijn diensten: hij is grootofficier in de Orde van Verdienste van Italië (1974) en ontving het Grootkruis in de Orde van Verdienste van de Bondsrepubliek Duitsland (1986). Hij is al meer dan 50 jaar getrouwd met Franca Pilla, die wordt beschouwd als een belangrijke adviseur van haar man. Het echtpaar heeft samen twee kinderen.
In 2005 eert de Raad van Bestuur van de Vereniging voor de toekenning van de Internationale Karelsprijs van Aken de president van de Italiaanse Republiek, Dr. Dr. Carlo Ciampi, een groot staatsman en rusteloze mentor van Europa. Hij staat voor het democratische Italië, het Europa van de waarden en het grote succesverhaal van de Gemeenschap van de Verdragen van Rome tot het Grondwettelijk Verdrag, dat opnieuw in Rome werd ondertekend en nauw verbonden is met zijn werk. Carlo Ciampi staat voor interne orde en voor Europese grondrechten, vrijheid, democratie, tolerantie, openheid naar de wereld en secularisatie. Als voorvechter van een Europese identiteit - met politieke, culturele en geografische grenzen - verzet hij zich tegen willekeur. En als bemiddelaar tussen de werelden staat hij voor de dialoog tussen beschavingen, in het bijzonder de samenwerking met de Arabische wereld.
